Başlık

İç kalite kontrollerinin hazırlanması ve izlenmeye başlanması

Neden

Bir prosedür yürütüldüğünde, prosedürün her adımının gerektiği gibi yürütüldüğünden ve prosedür çıktısının kalite kontrolünden geçirildiğinden emin olunması için iç kalite kontrolleri yapılmalıdır.

Ne

Laboratuvardaki her prosedür için iç kalite kontrolleri hazırlanmalıdır. Bunlar hazırlanırken bir önceki aktivitede geliştirilen akış şemaları kullanılmalıdır. Her akış şemasındaki her prosedür adımında nelerin ters gidebileceği düşünülmelidir. Daha sonra ters giden bir şey olduğunda bunun tespit edilebilmesi için iç kalite kontrolleri geliştirilmelidir. Böylece süreç adımı kalite kontrolünden geçirilmiş olur. Bütün prosedürün kalite kontrolünden geçirilmesi için gerektiği kadar iç kalite kontrolü geliştirilmelidir.

 

Laboratuvarda yapılan her prosedür için iç kalite kontrollerinin listesi çıkarılmalıdır. Bu, sadece tetkik prosedürleri ile sınırlı değildir. Ayıraçların preparasyonu, besiyerinin preparasyonu, sonuçların Sonuç Raporu vb.ne doğru aktarılması için kalite kontrol adımları geliştirilmelidir. İç kalite kontrollerinin sonuçları arşivlenmelidir. Bu kayıtların kalite kontrol sonuçlarının periyodik olarak incelenmesinde kullanılması gerekmektedir.

 

DSÖ Laboratuvar Kalite Yönetim Sistemi (LKYS) el kitabında kalite kontrolüne ilişkin birçok bilgi verilmiştir; bkz. sağ sütundaki dokümanlar.

Nasıl ve kim?

Çeşitli prosedürlere katılan laboratuvar personeli ile birlikte Kalite Sorumlusu:

  1. Aşağıdaki resimlere bakınız:
    • Bir önceki aktivitede geliştirilen akış şemalarını kullanırlar: Her süreç adımında ters gidebilecek şeyleri tespit ederler (ve bunları süreç adımının yanına yazar).
    • Olası her hata için söz konusu hata meydana geldiğinde bunun tespit edilmesini sağlayan bir kalite kontrol adımı hazırlarlar. Aşağıda Gram boyalarının analizi sürecindeki iki adım için bu adımın ve bir önceki adımın hazırlanması gösterilmektedir.
  2.  

     

  3. Her prosedür için hangi iç kalite kontrollerinin oluşturulması gerektiğini ve bu kontrollerin ne sıklıkta yapılması (ör. "Her Gün", "Her Hafta", "Her yeni parti ile") gerektiğini gösteren bir liste hazırlarlar.
  4. İç kalite kontrollerinin yapılmasına ilişkin protokol, prosedürden prosedüre değişiklik gösterir. Bu sebeple, kalite kontrolleri yapılmasına ilişkin protokol her prosedürün SÇP'sine dâhil edilmelidir. Yani kalite kontrolü, laboratuvarda yürütülen bütün prosedürlerin ayrılmaz bir unsuru haline gelecektir. SÇP'si geliştiren prosedürler varsa bu SÇP'leri iç kalite kontrol protokollerini ve formlarını içerecek şekilde düzenlerler. SÇP'si henüz geliştirilmeyen prosedürler varsa: Bu aşamanın sonraki adımlarında laboratuvarda rutin olarak yürütülen bütün prosedürlerin SÇP'sinin geliştirilmesi gerekecektir.
  5. Sonuç kayıtlarını kalite kontrol verilerini de içerecek şekilde düzenlerler.
  6. Ana SÇP'deki Prosedür SÇP'si yazımına ilişkin protokol doğrultusunda ve Ana SÇP'ye eklenmiş olan Prosedür SÇP'si şablonunu kullanarak İç Kalite Kontrolüne yönelik bir SÇP yazarlar. İç Kalite Kontrolüne Yönelik SÇP'de, iç kalite kontrolü yapılmasına ilişkin genel prosedür açıklanmalıdır. Bu SÇP'ye şu unsurları dâhil ederler:
    • İç kalite kontrolü kavramının açıklanması; nedir, neden yapılmalıdır?
    • İç kalite kontrolü yapılmasına ilişkin genel prosedür ve iç kalite kontrolü verilerinin laboratuvar kaydında yer alması gerektiğine dair açıklama. Böylece kalite kontrollerinin uygulandığı doğrulanabilir ve laboratuvar, kalite kontrolündeki eğilimleri izleyebilir (aşağıya bakınız).
    • İç kalite kontrolü materyalleri geliştirilmesine yönelik prosedür: Bunlar mümkün olduğunca hasta materyallerine benzemelidir. Ayrıca bu materyallerin kalitesini sağlamak için hangi kontrol adımlarının yerine getirilmesi gerektiğini de açıklarlar. Belirli bir test veya prosedür için spesifik iç kalite kontrolü materyalleri geliştirilmesine yönelik spesifik laboratuvar prosedürleri SÇP'lerine başvururlar.
    • Tetkiklerdeki sorunlara işaret edebilecek iç kalite kontrolleri performansı eğilimlerinin tespit edilmesi amacıyla kullanılan iç kalite kontrolü verilerinin periyodik olarak incelenmesine ilişkin prosedür. İç kalite kontrollerinin sürekli olarak izlenmesi için istatistik tekniklerinden yararlanırlar. Ayrıntılı bilgi için bkz. sonraki aktivite.
    • Bir iç kalite kontrolü geçilemediğinde uygulanması gereken prosedür (kalite kontrolünün incelediği sürecin gereken şekilde yürütülmediği ve bütün prosedürün çıktısının/sonucunun kalitesinin tehlikeye girdiği anlamına gelir). Kalite kontrolünden geçilemezse tetkik sonuçları asla rapor edilmemelidir! Sonraki maddeye de bakınız
  7. Uygunsuzluk formu geliştirirler. Kalite kontrolünden geçilemediği bu formda kayıt altına alınmalıdır. Bu form daha sonra 3. aşamada üç aylık raporlar ve idari incelemeler sırasında kullanılacaktır. Sağ sütunda bu tür bir form şablonuna yer verilmiştir. Doldurulan formları "Uygunsuzluklar" başlıklı yeni bir klasörde saklarlar.
  8. SÇP'yi Okudum ve Anladım Listesi'ne dâhil ederler ve hangi personelin SÇP'yi okuması gerektiğini belirtirler (işleri SÇP ile alakalı olan personel).
  9. Haftalık personel toplantısında iç kalite kontrolü kavramını ve İç Kalite Kontrolüne Yönelik SÇP'yi açıklarlar ve SÇP'nin yukarıdaki açıklanan bütün unsurlarını anlatırlar. Hangi kalite kontrollerinin ne zaman, kim tarafından yapılması gerektiğini açıklarlar. Hangi personelin SÇP'yi okuması gerektiğini ve SÇP'yi okuduktan sonra Okudum ve Anladım Listesi'ni imzalamaları gerektiğini açıklarlar.
  10. İç kalite kontrollerini İç Kalite Kontrolüne Yönelik SÇP'de açıklandığı şekilde uygulamaya başlarlar.
  11. İlk aşamalarda: İç kalite kontrollerinin doğru ve programa uygun şekilde yapılıp yapılmadığını kontrol ederler. Yapılmıyorsa sorunun neden kaynaklandığını bulurlar. Örneğin belirli bir testin iç kalite kontrollerinin nasıl yapılması gerektiğini anlamayan bir personel varsa ona prosedürü tekrar açıklarlar.
Yol Haritası Aktivitesine Genel Bakış Bölümüne Dön
Bu aktivite KSE, Değerlendirme kapsamındadır
ISO15189:2007: 4.2.2 5.6.1
ISO15189:2012: 5.3.1.2 5.6.2.1 5.6.2.2
ISO15190:2003: