Başlık

Kalite El kitabı geliştirilmesi

Neden

Daha önce de ifade edildiği gibi kalite yönetimi "yaptığınızı yazmak ve yazdığınızı yapmakla" ilgilidir. Çoğu prosedürün SÇP'ler kapsamında standartlaştırılması gerekir. Şimdiki adımımız kalite yönetim sisteminin bir Kalite El Kitabında açıklanmasıdır.

Ne

Kalite el kitabı, laboratuvarın tüm kalite yönetim sistemini açıklar. Kalite yönetim sisteminin yapısına, nasıl uygulandığına ve nasıl işlediğine ışık tutar. Ayrıca daha fazla bilgi için laboratuvarın tüm SÇP'lerine referansta bulunur.

 

Kalite El Kitabına ve şart koşulan içeriklerine dair net bir açıklama sunduğu için ISO 15189:2007, 4.2.4 sayılı maddenin veya ISO 15189:2012, 4.2.2.2 sayılı maddenin okunması önerilir. Sağ sütunda DSÖ Laboratuvar Kalite Yönetim Sistemi (LKYS) el kitabından alınan, Kalite El Kitabına ilişkin bilgilere yer verilmiştir.

 

Kalite El Kitabında daima laboratuvar yönetimi ve üst yönetimin belgelendirildiği (ör. laboratuvarın bağlı olduğu kurumun yönetimi), tüm yöneticilerin imzalarını da içeren bir giriş paragrafı bulunur. Kalite Sisteminin Esasları (KSE) çerçevesi, Kalite El Kitabına yönelik mantıksal bir taslak sunabilir.

  1. Tesisler ve Güvenlik
    Tesislerin açıklamasını içerir (kat planı/haritası, konum açıklaması vb.).
  2. Organizasyon
    Kalite yönetim sisteminin kapsamını, organizasyonel ve idari yapının açıklamasını, Laboratuvar Yöneticisi'nin görev ve sorumluluklarını ve bu aşamanın önceki adımlarında yazılan Kalite Politikası'nı içerir. Ayrıca laboratuvarı referans laboratuvar olarak tanıyan ulusal/bölgesel otoritelerden alınan dokümanın nüshasını da içerir veya bu dokümanın arşivlendiği yeri referans gösterir. Bu doküman 2. aşamada alınmıştır. Ayrıca 3. aşamada oluşturulan yönetim döngüsünün tamamını açıklar.
  3. Personel
    Bir personelin laboratuvarda yürütülen çalışmalarla çıkar çatışmasına sebep olabilecek faaliyetlere katılamayacağını belirten bir ifadeyi içerir. Bunun yanı sıra mümkün olduğunda personel yönetmeliklerine de referans verir (ör. Sağlık Bakanlığı iş sağlığı ve güvenliği yasası).
  4. Ekipman
    Ekipman yönetimi ve onaylama sistemini açıklar (onay süreci 4. aşamada başlayacaktır).
  5. Satın Alma ve Envanter
    Bütçelerin nasıl yapıldığına ve nasıl belirlendiğine ilişkin açıklama içerir. Ayrıca malzemelerin seçilmesi ve satın alınmasına ve bu malzemelerin genel olarak uyması gereken kalite şartlarına ilişkin politikayı da tanımlar.
  6. Süreç Kontrolü
    Hangi tetkiklerin yapıldığını ve onaylama da dâhil olmak üzere tetkiklerin sonuçlarının kalitesini kontrol etmek için hangi adımların atılacağını açıklar (onay süreci 4. aşamada başlayacaktır). Buna ek olarak yapılan her bir tetkik için izin verilen maksimum tahmini bitiş süresini gösteren bir tablo da içerir (bkz. 3. aşamadaki tahmini bitiş sürelerinin belirlenmesine ilişkin aktivite).
  7. Bilgi Yönetimi
    Laboratuvarın ürettiği bilgileri yönetmek için alınan önlemleri açıklar.
  8. Dokümanlar ve Kayıtlar
    Teknik açıklamalar yapılmaksızın doküman kontrol sistemini tanımlayacak şekilde laboratuvarda bulunan doküman türlerini ve laboratuvarın dokümanlara nasıl muamele ettiğini açıklar (doküman kontrolüne ilişkin bilgi sahibi olmayan birinin de anlayabileceği şekilde yazılır).
  9. Müşteri Hizmeti
    Müşterilere usulünce hizmet sunabilmek için laboratuvarın neler yaptığını açıklar.
  10. Değerlendirme
    Kalite yönetim sistemi ve bir bütün olarak laboratuvarın işleyişini kontrol etmek amacıyla laboratuvar tarafından kullanılan çeşitli değerlendirme tekniklerini açıklar.
  11. Durum Yönetimi
    Uygunsuzluklar, şikâyetler vb.ni ele alırken kullanılan prosedürleri açıklar
  12. Süreç İyileştirme
    Laboratuvarın süreç iyileştirme konusunda neler yaptığını (diğer hususların yanı sıra) açıklar. Örneğin idari inceleme, Üç Aylık Raporlar, iç denetimler vb.

 

Her KSE için laboratuvarda kalite yönetimine ilişkin olarak alınan evrensel önlemleri açıklar. Spesifik teknikler ve önlemler, Kalite El Kitabında referans verilmesi gereken SÇP'lerde yer almaktadır.

 

Kalite el kitabı şablonuna ve faydalanabileceğiniz bazı eklere BURADAN erişebilirsiniz. Bu kalite el kitabı şablonu, Kalite El Kitabının içeriğini anlamanız konusunda size yardımcı olacaktır. Ancak her laboratuvarın kalite el kitabı kendine özgüdür. Bu veya başka herhangi bir kalite el kitabı şablonunun kullanılması halinde, Laboratuvar Yöneticisi ve Kalite Sorumlusu'nun şablonun metnini kendi durumlarına göre düzenlemesi gerekir. Bu yol izlenmediği takdirde bir Kalite El Kitabına sahip olmanın bir anlamı kalmaz; söz konusu laboratuvarın kalite yönetim sistemi dışında başka bir sistemi tanımlayan bir kalite el kitabı işlevsizdir ve denetçiler de bunu çok kolay fark edebilir.

 

Kalite el kitabı, doküman kontrol sisteminin bir parçasıdır. Bu da bu kılavuzun periyodik olarak incelenmesi (ve gerektiği yerlerde revize edilmesi) gerektiği ve dolayısıyla bir versiyon numarası olduğu ve basılmadan ve kullanılamadan önce farklı personel üyeleri tarafından teyit edilip onaylandığı (laboratuvarın ilgili SÇP'si/Ana SÇP kapsamında açıklanan prosedür doğrultusunda) anlamına gelir. Bu ayrıca, Kalite El Kitabının hem tüm personel tarafından erişilebilir olması hem de zararlı etkenlerden korunacak şekilde usulünce saklanması gerektiğine işaret eder.

Nasıl ve kim?

Laboratuvar Yöneticisi:

  1. Kalite El Kitabının ne olduğu, hangi amaca hizmet ettiği ve içeriğinde neler bulunması gerektiğine yönelik bilgi edinir. Tipik bir Kalite El Kitabının içeriğine dair fikir edinmek amacıyla kalite el kitabı şablonuna başvurabilir.
  2. Kalite Proje Ekibi ve Kalite Sorumlusu ile bir toplantı düzenler:
    • Kimin hangi bölümü yazacağını detaylandıran bir görev dağılımını da içerecek şekilde kalite el kitabı yazımına ilişkin bir yaklaşım geliştirilir
    • Kalite El Kitabının içeriği maddeler halinde genel hatlarıyla sıralanır
    • Kalite el kitabı bölümlerinin taslaklarının, son hallerinin ve kılavuzun bir bütün olarak son halini almasına ilişkin son tarihler belirlenir
  3. Kalite el kitabı son halini aldıktan sonra haftalık personel toplantısında tüm laboratuvar personeline sunulur. Ne olduğu, neden geliştirildiği ve ne amaçla kullanılması gerektiği açıklanır. Tüm personelin Kalite El Kitabını okuyup imzalaması gerektiği bildirilir.

 

Kalite Sorumlusu:

  1. Kalite El Kitabının ne olduğu, hangi amaca hizmet ettiği ve içeriğinde neler bulunması gerektiğine yönelik bilgi edinir. Tipik bir Kalite El Kitabının içeriğine dair fikir edinmek amacıyla kalite el kitabı şablonuna başvurabilir.
  2. Her bölüm için şunlar da dâhil olmak üzere Kalite El Kitabının, laboratuvar kalite dokümanları sayfa düzenine uygun olduğundan emin olur: versiyon numarası, onay/teyit imzaları, sayfa numaraları vb. (Doküman Kontrolüne Yönelik SÇP'de yer alan talimatlar doğrultusunda). Her bölümün ayrı bir doküman olarak kabul edilmesi gerektiğini göz önünde bulundurun. Bu daha kullanışlı, çevre dostu ve daha az kaynak gerektiren bir yöntemdir: Bir bölümün değiştirilmesi gerektiğinde tüm kılavuzun baştan bastırılması gerekmez, sadece değiştirilen bölüm bastırılır. Bu, Doküman Kontrolüne Yönelik SÇP'de de belirtilmiştir.
  3. Kalite El Kitabını bastırarak Organizasyon klasörüne (bu aşamanın daha önceki adımlarında oluşturulmuştur) koyar.
  4. Hangi personelin hangi bölümü okuması gerektiğini belirterek ayrı kalite el kitabı bölümlerini Okudum ve Anladım Listesi'ne ekler (herkesin bütün bölümleri okumasına gerek yoktur, sadece bölümle ilgisi olanların okuması yeterlidir) ve tüm personelin kılavuzu okuyup okumadığı ve anlayıp anlamadığını izler. Okunup anlaşılmamışsa önlem alması için Laboratuvar Yöneticisi'ni bilgilendirir.
Yol Haritası Aktivitesine Genel Bakış Bölümüne Dön
Bu aktivite KSE, Organizasyon kapsamındadır
ISO15189:2007: 4.2.3 4.2.4
ISO15189:2012: 4.2.2.2
ISO15190:2003: