Başlık

Çapraz kontaminasyonun engellenmesi için laboratuvar alanlarının ayrılması ve kat planının optimize edilmesi

Neden

Laboratuvarda yürütülen farklı prosedürler sık sık birbirini olumsuz yönde etkileyebilir. Örneğin PZR gibi moleküler teknikler kültür testlerinden ayrı bir odada yapılmalıdır. Bunların aynı odada yapılması halinde kültür, PZR numunelerini kontamine edebilir ve yanlış pozitif sonuçlara sebep olabilir. Birbirini etkileyebilecek faaliyetler yapılıyorsa laboratuvar alanları ayrılmalıdır.

 

Laboratuvar kat planının da mantıksal çerçeveye uygun olması önemlidir. Personelin laboratuvar içinde yürümesi gereken alan çok fazla olursa iş verimliliği düşer ve çarpışma ve dökülme riski de artar. Ayrıca en tehlikeli faaliyetler (ilaç dirençlilik kültürü gibi) koridorun sonu gibi en az kalabalık yerlerde yapılmalıdır.

 

Bunların yanı sıra yeterli personel altyapısı bulunmalıdır: Personelin laboratuvardan uzaklaşıp mola verebileceği ayrı bir oda olmalı, evrak işlerinin yapılabileceği yeterli alan olmalı, tuvalet ve kıyafet, çanta ve kişisel koruyucu ekipmanların koyulabileceği bir alan olmalıdır. Güvenli bir içme suyu kaynağının bulunması da önemlidir.

Ne

Numune işleme alanlarının ayrılması:

  • Birincil numune toplama alanları laboratuvardan ayrılmalıdır.
    Bu alanda hastalar enfekte edilmeden (bağışıklık sistemi zaten zayıfladığı için hastalar laboratuvardaki patojenlere ekstra duyarlıdır) uygun şekilde numune toplanabilmelidir. Bu alanı tasarlarken hasta konforunu da göz önünde bulundurun (ör. hastalar rahat oturabilmeli, doğrudan güneş ışığı ve yağmurdan korunmalı, odalar iyi havalandırılmış olmalıdır). 3. aşamada birincil numune toplama alanlarına daha fazla yoğunlaşılacaktır.
  • Kültür numuneleri ayrı bir odada alınır. İlaç dirençlilik kültürü, ilk kültür numunesi alma odasından ayrı olabilir.
    Biyogüvenlik seviye III patojenlerle çalışılırsa gerekirse negatif basınç uygulanır.
  • Çapraz kontaminasyonun önlenmesi için moleküler çalışmalarda tek yönlü iş akışı uygulanır
    Örneğin PZR laboratuvarında giriş ve çıkış kapısı bulunmalı ve sürecin farklı adımları için farklı alanlar mevcut olmalıdır.
  • Laboratuvardaki cam malzemelerin temizlenmesi ve atıkların ve cam malzemelerin otoklavlanması için ayrı bir oda vardır.

 

Kat planı optimizasyonu:

  • İş verimliliğini artırmak ve mümkünse tek yönlü iş akışı oluşturmak için kat planı yeniden tasarlanır. Sağ sütunda verilen DSÖ Laboratuvar Kalite Yönetim Sistemi (LKYS) Laboratuvar Tasarımına İlişkin Bilgi Formu'nu okuyun.
  • Laboratuvar odalarından ayrı bir ofis alanı oluşturun ve yeterli ofis malzemesini sağlayın.
  • Personelin mola verebileceği/yemek yiyebileceği bir oda oluşturun (laboratuvar odaları dışında!).
  • İçme suyu kaynağı sağlayın.
  • Kıyafetler, kişisel eşyalar ve kişisel koruyucu ekipmanların saklanabileceği kilitli alanlar oluşturun.
  • Bütün odalarda yeterli havalandırma ve aydınlatmanın sağlandığından emin olun.

 

Laboratuvar tesislerindeki koşullara ilişkin bütün şartları görmek için bkz. ISO 15190:2003, 6.3 sayılı paragraf.

Nasıl ve kim?

Laboratuvar Yöneticisi:

  1. Çapraz kontaminasyonun ve güvenliği tehdit eden durumların önlenmesi için alınması gereken önlemlerin listesini çıkarır. Biyogüvenlikle ilgili soru işareti yaratan bir durum varsa Biyogüvenlik Sorumlusu'ndan açıklama ister.
  2. DSÖ LKYS Laboratuvar Tasarımına İlişkin Bilgi Formu'nu kullanarak yeni ve optimize bir laboratuvar kat planı yapar.
  3. Yeni laboratuvar kat planının yapılması için gerekli eylem maddelerini listeler (yukarıda belirtilen şartlar göz önünde bulundurulmalıdır).
  4. Kat planı optimizasyonu ve numune işleme alanlarının ayrılmasının ne zaman tamamlanması gerektiğini ve hangi eylemlerin kim tarafından yapılması gerektiğini planlar.
  5. Bu önlemleri SÖMGZ eylem maddelerine dönüştürür.
  6. Bu eylem maddelerini "Laboratuvar Kat Planının İyileştirilmesi" başlıklı bir eylem planı altında toplar.
  7. Eylem maddelerinin zamanında ve doğru tamamlanıp tamamlanmadığını her ay kontrol eder. Tamamlanmamışsa ertelenen veya doğru tamamlanmayan eylem maddelerinin en kısa sürede tamamlanması için gerekli önlemleri alır.

 

Biyogüvenlik Sorumlusu:

  1. Talep etmesi halinde Laboratuvar Yöneticisi'ne bu aktivitede yardım eder.
Yol Haritası Aktivitesine Genel Bakış Bölümüne Dön
Bu aktivite KSE, Tesisler & Güvenlik kapsamındadır
ISO15189:2007: 5.2.1 5.2.4 5.2.6
ISO15189:2012: 5.2.1 5.2.2 5.2.3 5.2.4 5.2.6
ISO15190:2003: 6.3